60 lat motocykli Harley-Davidson Sportster

Motocykle Harley-Davidson Sportster są produkowane nieprzerwanie od 60 lat, co jest niezwykłym wyczynem jeśli wziąć pod uwagę, jak bardzo zmienił się świat odkąd zadebiutowały na rynku w roku 1957 - z odrębnym oznaczeniem linii, co na tamte czasy było ewenementem w historii marki.

Motocykle powstały wskutek coraz ostrzejszej rywalizacji Harley-Davidson z producentami brytyjskimi, na bazie modelu K (1952-1956), z wykorzystaniem zastosowanego w tych motocyklach rozwiązania polegającego na umieszczeniu silnika i skrzyni biegów w tej samej obudowie. Znaczącą różnicą był silnik o pojemności 55ci (883 cm³) w wersji górnozaworowej zamiast dolnozaworowej, w którą wyposażony był pierwowzór. Z modelu K zachowano również przednie i tylne zawieszenie hydrauliczne, które na tamte czasy stanowiło bardzo nowoczesne rozwiązanie.

Oznaczona kodem XL platforma Sportster natychmiast okazała się sukcesem pod względem sprzedaży i możliwości modyfikacji. Z tego też powodu motocykle tej serii stale ewoluują w odpowiedzi na zmieniające się trendy rynkowe, a także same takie trendy ustalają. Przykładem tego jest model XLCH (zwany nieoficjalnie Competition Hot) z roku 1958, stylizowany na motocykl enduro, który ze swoim skróconym tylnym błotnikiem i płaskodennym zbiornikiem paliwa typu "orzeszek", zapożyczonym od motocykla Model 5 125 cm³ z roku 1948, nie wyglądałby dziwnie na ulicach dzisiejszych miast.

Model XR750: Piękny, brutalny, zbudowany aby wygrywać

W latach 60 XX wieku Sportster poddawany był nieznacznym modyfikacjom odpowiadającym zmieniającemu się duchowi czasów; z końcem dekady model XLH zyskał lekko customowy charakter. Lata 70. to jednak narodziny legendarnego modelu XR750. Brutalny, a jednocześnie piękny XR750 mógł rządzić zarówno na asfalcie, jak i poza nim. Wprowadzona w roku 1969 zmiana zasad pozwoliła na udział motocykli wyposażonych w górnozaworowe silniki o pojemności 750 cm³ w wyścigach flat track organizowanych w Stanach Zjednoczonych, a firmie Harley-Davidson potrzebny był motocykl, który mógłby w takich wyścigach bić się o najwyższe miejsca. Stał się nim XR750, który okazał się niezwyciężoną maszyną do wygrywania.

Podczas imprezy Trans-Atlantic, zorganizowanej w roku 1972 na krótkim torze Brands Hatch, dosiadający zmodyfikowanej wersji XR750 Cal Rayborn wygrał 3 z 6 wyścigów, ustanowił nowy rekord okrążenia i zaparł dech w piersiach wszystkim oglądającym. Przez kolejne trzydzieści lat, XR750 stał się dla dosiadających go zawodników drogą na podium zwycięzców i do ksiąg rekordów. Kierowcy, tacy jak cieszący się niesłabnącą popularnością i prawie legendarnym statusem Jay Springsteen, Chris Carr, Ricky Graham, Mert Lawwill i Kevin Atherton zapewniali kibicom mocne wrażenia dosiadając niesamowitych motocykli XR. Za kierownicą XR-ów najczęściej zasiadał też niedościgniony Scott Parker, zwycięzca prawie stu wyścigów i dziewięciokrotny mistrz USA w wyścigach flat track.

Lata 70, 80, 90 i pierwsza dekada XXI wieku

We wprowadzonym na rynek w roku 1972 modelu XL zastosowano wersję dobrze znanego silnika „Iron Head” o pojemności 1000 cm³. W roku 1976 dźwignię zmiany biegów przeniesiono na lewą stronę, a tylny hamulec na prawą. Model XLCR (zwany Cafe Racer) z 1977 roku ponownie zaskoczył i ze swoimi zainspirowanymi przez XR750 tylnym zawieszeniem, nową ramą, potrójnymi hamulcami tarczowymi, kołami z kutego aluminium i podnóżkami tylnymi stał się najbardziej sportowym z dotychczas wypuszczonych na rynek motocykli Sportster.

W modelu XR1000 z roku 1983 położono jeszcze większy nacisk na osiągi. Motocykl był wyposażony w cylindry i głowice silnika z XR750 zamontowane na bazie maszyn z linii Sportster - w ten sposób powstał motocykl dopuszczony do ruchu drogowego, który najbardziej przypominał XR750.

W roku 1986 silnik Iron Head przeszedł do historii, a stało się to za sprawą nowego silnika Evolution w dwóch wersjach – o pojemności 883 cm³, z identycznym układem cylindrów i suwem jak w oryginalnym projekcie z roku 1957, oraz o pojemności 1100 cm³. Ta druga wersja została dwa lata później zastąpiona silnikiem o pojemności 1200 cm³. W roku 1987 na rynek wprowadzony został również model XLH883 Hugger, co spotkało się z aprobatą zarówno niższych kierowców, jak i rosnącą rzeszą kobiet na motocyklach. W roku 1991 wszystkie modele Sportster zostały wyposażone w skrzynię biegów z pięcioma przełożeniami, a we wszystkich silnikach, poza bazową wersją 883 cm³, wykorzystano pas zębaty zamiast łańcucha do przeniesienia napędu na koło.

W roku 2000 model XL1200S Sportster Sport został wyposażony w dwa czterotłoczkowe cylindry hamulcowe z przodu i jeden z tyłu, a atrakcyjny wizualnie model XL883R z roku 2002 mógł się pochwalić stylowym kolektorem wydechowym 2-1, podwójnym hamulcem tarczowym z przodu i obniżoną kierownicą. W roku 2004 wszystkie motocykle z linii Sportster otrzymały ramę nowego projektu oraz gumowe podkładki pod silniki, zaś w roku 2007 gaźniki zastąpiono wtryskiem paliwa.

Harley-Davidson wiedział, że klienci potrzebują czegoś więcej, i z tego powodu w roku 2008 wprowadził na rynek model XR1200, motocykl linii Sportster wyposażony w silnik o mocy 90 KM, odwrócony przedni widelec i potężne hamulce, lekki wahacz z kutego aluminium, nowoczesne zegary i cofnięte do tyłu podnóżki. Wypuszczona w tym samym roku wersja Nightster wtapiała się mroki nocy dzięki swoim czarnym felgom i wykończeniu silnika w kolorze kamiennej szarości, jednak jej najbardziej rozpoznawalnym elementem są używane do dziś ledowe światła stopu/pozycyjne, wpuszczone w tylne kierunkowskazy.

W roku 2010 na rynku pojawiły się motocykle, w których odnaleźć można korzenie dzisiejszych przedstawicieli linii Sportster. Pierwszym z nich był XL883N Iron, który stał się modelem bazowym, a także cechujący się surowym designem XL1200X Forty-Eight, wyposażony w płaskodenny zbiornik paliwa typu "orzeszek" (peanut), oparty na projekcie zbiornika motocykla Model-5 z 1948 roku, od którego bierze również swoją nazwę.

Dwa lata później na rynku pojawił się XL1000V Seventy-Two, który przywrócił motocyklom  Sportster ich chopperowy charakter, a także nieco luźniejszy, customowy styl XL1200C. Każda z tych czterech maszyn nawiązywała do modeli Sportster produkowanych pod koniec lat 50. i w latach 60. XX wieku, których styl z kolei wzorował się na jeszcze wcześniejszych motocyklach – co nie powinno dziwić w przypadku firmy Harley-Davidson, producenta, który na rynku pojawił się w roku 1903.

Jak zatem dowodzi 60 lat historii linii Harley-Davidson Sportster, niektóre rzeczy pozostają niezmienne kiedy wszystko inne wokół się zmienia.  Więcej informacji o modelach Sportster 2017, Iron 883, Superlow, 1200 Custom, Forty-Eight, Superlow 1200T i  Roadster można znaleźć na www.harley-davidson.pl